ÂYET-İ KERÎME
Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.
Bakara, 120.
HADÎS-İ ŞERİF
Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.
Müslim, Rikak, 99.
SÖZÜN ÖZÜ
Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.
İsmet Özel
Kategori : SANAT / ŞEHİR ve MÎMÂRÎ
Okunma Sayısı: 2259
Yazar: D. Mehmet Doğan
İDRAK SEVİYEMİZ VE YAPICILIĞIMIZ

İDRAK SEVİYEMİZ VE YAPICILIĞIMIZŞe­hir ta­ri­hi ko­nu­su açıl­dı­ğın­da ül­ke­mi­zin ilk ak­la ge­le­cek şe­hir­ler­inden bi­rin­de­yiz, Ur­fa­’da­yız. Ta­ri­hin, me­de­ni­ye­tin evin­de­yiz. Yüz­yıl­la­rın, bin yıl­la­rın ma­ce­ra­sı­nın bir­kaç cüm­le­lik bir ef­sa­ne ile hu­la­sa edil­di­ği, özet­len­di­ği bir bel­de­de­yiz.

Şan­lı­ur­fa­’da, 3. Mil­let­le­ra­ra­sı Şe­hir Ta­ri­hi Ya­zar­la­rı Kon­gre­si­’n­de­yiz.

Di­li­miz­den dö­kü­len isim­ler, zih­ni­mi­ze üşü­şen ke­li­me­ler, ta­ri­hin ha­tır­lat­tı­ğı, coğ­raf­ya­nın ya­şa­dı­ğı ger­çe­ğin sı­nır­la­rı­nı zor­lu­yor. Şe­hir Ta­ri­hi Ya­zar­la­rı Kon­gre­si­’nin il­ki­ni ya­par­ken, ya­ni 6 se­ne ön­ce, bu top­lan­tı­yı yap­ma­yı dü­şün­dü­ğü­müz şe­hir­ler ara­sın­da Ha­lep de var­dı...

Bu­gün Ha­le­p’­i dü­şün­me­ye me­ca­li­miz yok!

Ha­le­p’­i bir an­lam­da kay­bet­tik, “İş­te gel­dik gi­di­yo­ruz Ha­lep şeh­ri­” ata­sö­zü­müz­den mah­rum kal­dık. Ar­tık ne ora­da Ha­lep var, ne de bu­ra­da ar­şın!

En hun­har ve yı­kı­cı sal­dı­rı­la­ra ma­ruz ka­lan bu me­de­ni­yet mer­ke­zi, in­san un­su­ru­nu bü­yük öl­çü­de kay­bet­ti­ği gi­bi, yüz­ler­ce yıl­lık ta­ri­he şa­hit­lik eden bir­çok üm­ran ese­ri­ni de yi­tir­di. Ha­ma, Hu­mus... Bel­ki Şam bi­le ar­tık ha­ra­be şe­hir­den baş­ka bir şey de­ğil...

8 asır ön­ce Mo­ğol sal­dı­rı­la­rı­nın he­de­fi Bağ­dat ol­muş­tu. Bağ­dat biz ya­şar­ken ikin­ci Mo­ğol sal­dı­rı­sı­na ma­ruz kal­dı. Bir da­ha yı­kıl­dı, ya­kıl­dı. Hâ­lâ da de­vam eden bir tah­rip sü­re­ci için­de.

Mu­sul, ke­za şeh­re kim­lik ka­zan­dı­ran ya­pı­la­rın­dan ya­kın za­man­da mah­rum bı­ra­kıl­dı. Ker­kü­k’­te du­rum na­sıl tam ola­rak bi­le­mi­yo­ruz.

İs­lâm şeh­ri de­ni­lin­ce ak­la ge­len Av­ru­pa­’da­ki ma­mur bel­de­ler, Kur­tu­ba, Gır­na­ta, Se­vil­la yok edil­dik­ten ve­ya ta­nas­su­ra zor­lan­dık­tan son­ra, 20. yüz­yıl­da Mek­ke ve Me­di­ne ağır tah­ri­ba­ta ma­ruz kal­dı. Bu­gün Mek­ke ve­ya Me­di­ne her­han­gi mo­dern bir ba­tı şeh­ri­ne çok faz­la ben­ze­mi­yor mu?

İs­lâm şe­hir­le­ri­ni bir ta­raf­tan ba­tı­lı sal­dır­gan­lar yok edi­yor, öte yan­dan İs­lâm adı­na ah­kâm ke­sen­ler. Ve Ku­düs ku­şat­ma, hat­ta iş­gal al­tın­da. Or­ta­do­ğu­’nun be­lir­siz­leş­ti­ri­len ge­le­ce­ği bi­zi da­ha dik­kat­li dav­ran­ma­ya, uya­nık ol­ma­ya, de­ğer­le­ri­mi­zi ayak­ta tut­mak için gü­cü­mü­zü se­fer­ber et­me­ye yö­nel­ti­yor.

Ur­fa­’da ve­ya baş­ka bir şeh­ri­miz­de ya­şat­mak için se­fer­ber ol­du­ğu­muz şey­ler, İs­lâm şe­hir­le­rin­de yok edi­len me­de­ni­yet un­sur­la­rı­mız­dır.

Me­de­ni­yet­ler şe­hir­ler­de te­şek­kül et­ti. Me­de­ni­yet­ler şe­hir­ler­le anıl­dı.Ta­rih bo­yun­ca me­de­ni­yet mer­ke­zi olan şe­hir­ler­den her ­bi­ri­nin adı anıl­dı­ğın­da, ta­ri­hin, in­san­lık ma­ce­ra­mı­zın muh­te­lif saf­ha­la­rı ha­tır­lan­mış olur.

Her bir ke­li­me, her bir isim ta­ri­hin de­rin­lik­le­rin­den bu­gü­ne ni­ce re­miz­ler ta­şır. Ni­ce ef­sa­ne­ler, ni­ce ha­ki­kat­ler an­la­tır. Ya­şa­nan­la­rın, ya­şan­mak­ta olan­la­rın zih­ni­miz­de­ki ak­si in­san ola­rak var­lı­ğı­mı­zın en yük­sek­ten en al­ça­ğa  gel-git­le­ri­dir.

Her me­de­ni­yet mer­ke­zi şe­hir, geç­miş­ten ge­le­ce­ğe akan bir ne­hir­dir, ya­ni de­ği­şen sü­rek­li­lik­tir.

Bu akış bi­ze dün­ya var ol­duk­ça hiç bir şe­yin du­ra­ğan ola­ma­ya­ca­ğı­nı an­la­tır. İn­sa­noğ­lu bu akış için­de olup bi­te­ni an­la­ma­ya ve bu dün­ya­da va­ro­lu­şu­nu an­lam­lan­dır­ma­ya ça­lı­şır.

3. Şe­hir Ta­ri­hi Ya­zar­lar Kon­gre­si Şan­lı­ur­fa Be­le­di­ye­si­’nin ev sa­hip­li­ğin­de 6 Mart Cu­ma sa­ba­hı baş­la­dı. Yurt için­den ve dı­şın­dan el­li­ye ya­kın ilim ve fi­kir ada­mı ile ede­bi­yat­çı­nın bil­di­ri­ler­le ka­tıl­dı­ğı top­lan­tı Tür­ki­ye­’de son yıl­lar­da çok tü­ke­ti­len “me­de­ni­ye­t” kav­ra­mı­nın an­la­şıl­ma­sı açı­sın­dan da bü­yük önem ta­şı­yor.

21. yy başın­da­yız ve Tür­ki­ye­’nin şehir­le­ri­nin âde­ta ye­ni­den ku­rul­duğunu gö­rü­yo­ruz.

1950’le­re ka­dar şehir­le­ri­miz, çeh­re­si değişme­miş yer­ler ola­rak bi­ze ema­net edil­di. 1950’den son­ra De­mok­rat Par­ti dö­ne­min­den sek­sen­le­re ka­dar kör to­pal değişim­ler ol­du şehir­le­ri­miz­de. Ama Tur­gut Öza­l’­dan son­ra ve bil­has­sa 1990’lar­dan iti­ba­ren ve ni­ha­yet 2000’ler­de şehir­le­rin çeh­re­si değişti.

Bu değişimi iyi­ye mi yor­ma­lı­yız kö­tü­ye mi yor­ma­lı­yız o ger­çek­ten de üze­rin­de ko­nuşul­ma­sı ge­re­ken bir hu­sus. Biz ne be­le­di­ye başka­nı­yız ne de dev­let yö­ne­ti­ci­si­yiz. Biz şehir­le­re başka tür­lü ba­kı­yor ve di­yo­ruz ki; “Şe­hir­le­ri ye­ni­ler­ken bal­ta­yı ayağımı­za vur­duk, taşa değil”.

Ayağımı­zı kes­tik. Şehir­le­ri­mi­zi tah­rip et­tik. Ye­ni­si­ni de doğru dü­rüst ku­ra­ma­dık. Ya­ni ye­ni fa­kat da­ha gü­zel şehir­ler kur­ma ko­nu­sun­da da faz­la başarı­lı ola­ma­dık.

Şe­hir­den, me­de­ni­yet­ten söz eder­ken mer­hum Tur­gut Can­se­ve­r’­i de ana­lım. Son bü­yük bil­ge mi­ma­rı­mız da di­yor ki; “İd­rak se­vi­ye­mi­ze gö­re inşa ede­riz.” De­mek ki bi­zim 500 yıl ön­ce­ki id­rak se­vi­ye­miz da­ha yük­sek­miş!

Yazının kaynağına ulaşmak için tıklayınız.

Yazar: D. Mehmet Doğan
07-03-15
E mail: gazetevahdet.com
 
 
Yorumlar: 0
Bu yazı için henüz yorum yapılmamıştır.
İDRAK SEVİYEMİZ VE YAPICILIĞIMIZ
Online Kişi: 19
Bu Gün: 425 || Bu Ay: 6.415 || Toplam Ziyaretçi: 2.215.609 || Toplam Tıklanma: 52.120.221