OSMANLI HANIM EVLİYALARI BU KİTAPTA

ÂYET-İ KERÎME

Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.

Bakara, 120.

HADÎS-İ ŞERİF

Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.

Müslim, Rikak, 99.

SÖZÜN ÖZÜ

Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.

İsmet Özel

Kategori : / ŞU GİDENLER (Tasavvuf Büyüklerinden Levhalar)

Okunma Sayısı: 4840

Yazar: Ayşe Leyla Uysal

OSMANLI HANIM EVLİYALARI BU KİTAPTA

Menâkıb-ı Veliyyâtü’n-Nisa/Kadın Evliya Menkıbeleri; “tasavvuf yolunda yürüyen hanım kardeşlerine” ithafen kaleme alınmış menkıbname türünde bir eser…

Sohbet, manevi ilerleyiş için en önemli etkenlerden biri kabul edilir ehlince. Sohbet ile dinin emir ve nehiyleri anlatılır, zor görünenlerdeki kolaylıklar açığa çıkarılır. Sohbet bir su gibi akar, kıvrılır dimağlarda. Belki bu yüzden din nasihattir, buyurmuştur Efendimiz (sav). Allah’ın anıldığı sohbetleri teşvik etmiş, önemine dikkat çekmiştir.

Sohbetleri gönle nakşeder menkıbeler…

Pek çoğumuzun da ilk dini bilgileri değilse de, dinin mahiyetini ilk sezişleri bu minvalde bir sohbet halkasında olmuştur. Üslup genelde bellidir. Bir ayet yahut hadis ile o sohbetin mevzusu açılır, belirtilir; ardından kıssalar ve menkıbelerle sohbetteki bilgiler adeta tahkiye edilerek, dimağımıza resimler, motifler şeklinde nakşedilir. Zevken idraklerimizin pek çoğu bu menkıbelerin tadını taşır, kokusunu duyurur. Bilhassa çocuk dimağlarımızda menkıbelerdeki o masalsı dünya, inanmanın en büyük ayrıcalıklarından biri olarak alabildiğine bizim olur.

Menkıbelerin bu anlamda bizde edindiği yer öyle derindir ki, hiç birimiz onların gerçek hayatta olup olmadığını, başka bir anlatının varyasyonu olup olmamasını vs. önemsemeyiz. Onun işlevi bambaşkadır çünkü ve hedefini genellikle şaşırmadan buluverir.

Zengin bir menakıbname edebiyatımız var

Her ne kadar menkıbeler sözlü verimler olarak yaşasa da, çoğu zaman belli bir düzen içinde kayda geçtiğini ve yüzyıllara taşındığını biliyoruz. Menakıbname adını verdiğimiz bir tür oluşturacak kadar zengin bir menkıbeler birikimimiz var. Bunların kimi tek bir Allah dostunun hayatını, sözlerini, kerametlerini ihtiva ediyor, kimi bir tarikat kolunun tüm meşâyih ve halifelerinin hayat ve menkıbelerini; bazense ayrı ayrı beldelerden ayrı ayrı tarikatlardan Allah dostlarını tanıtan tezkireler olarak karşımıza çıkıyorlar.

Fakat bu haberde kısaca değineceğimiz menakıbname, çok daha farklı bir cihetle bir araya getirilmiş isimlerden bahsediyor. Eser, muhtemelen ehl-i tarik bir hanım olan Emine Cavide Hanım tarafından dil hususiyetlerinden anlaşıldığı kadarıyla 18. yüzyılda, kadın evliyaları tanıtmak ve menkıbelerinden söz etmek üzere, yazarın ifadesiyle “tasavvuf yolunda yürüyen hanım kardeşlerine” ithafen kaleme alınmış. İsmi: Menâkıb-ı Veliyyâtü’n- Nisa; yani ki Kadın Evliya Menkıbeleri.

Kadın Evliya Menkıbeleri

Eser, Yrd. Doç. Dr. Bekir Şişman tarafından yayına hazırlanmış ve Şule Yayınları ile okuyucuya ulaşmakta. Giriş kısmıyla tasavvufî halk edebiyatı ve bilhassa menkıbeler üzerine akademik bir bilgi derlemesi de içeren kitap, bilhassa Türkoloji öğrencileri için fayda sağlayabilir. Orijinal yazma nüsha ile ilgili bilgi ve incelemeler için ayrıca bir bölüme sahip olan eser, yazmanın sadeleştirilmiş versiyonunu, transkripsiyonlu metnini ve son olarak orijinal halinin tıpkıbasımını ihtiva ediyor.

Menâkıb-ı Veliyyâtü’n- Nisa’da yirmi bir kadın evliyaya ait kırk beş menkıbe, elli beyit, bir na’t-ı şerif ve bir kaside yer alıyor. Beyitler, na’t ve kaside Emine Cavide Hanım’ın kaleminden, kendisinin oldukça rakîk bir kalbe sahip olduğunu hissettirir dizeler… Maalesef her hanım evliyaya dair uzun uzun bilgiler yer almıyor. Pek çoğunun neredeyse ismi zikredilmekle kiyafet olunmuş. En uzun yer ayrılan, belki de hakkındaki kıssaların en fazla yaygın olduğu hanım evliyalardan olan Rabiatü’l- Adeviyye Hazretleri.

Kadın Evliyalar umudumuzu tazelemeli...

Kadınlar üzerine pek çok şeyin söylendiği, pek çok hesabın yapıldığı, bizzat kadınlarca bile kadınların metalaştırıldığı bir devirde, eser, hem bir hanım tarafından kaleme alınmış olması, hem de kadın evliyalardan bahsediyor oluşuyla, kanaatimce oldukça önemli. “Ey Allah’ım maksudum sensin ve talebim yalnız rızandır!” demiş, bunu yaşamış, dünyaya ellerinin tersiyle bir “eyvallah” çekmiş hanımların varlıklarını bize bir kez daha duyuran, hatırlatan, onlardan biri olmayı dilemeye vesile olabilecek bu esere göz atmak, hepimizde ve fakat bizzat hanımlar olarak bizim içimizde kendimize dair yeni umutları alevlendirebilir, vesselam.

Ayşe Leyla Uysal, taleb-i himmet etti…