ÂYET-İ KERÎME
Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.
Bakara, 120.
HADÎS-İ ŞERİF
Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.
Müslim, Rikak, 99.
SÖZÜN ÖZÜ
Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.
İsmet Özel
Kategori : / CEMİL MERİÇ'TEN SEÇMELER
Okunma Sayısı: 5128
Yazar: Harun ŞAHİN
Cemil Meriç'ten Seçmeler (Kur'an Tercümeleri)

Kur’an Tercümeleri1

 Kur’an başka bir dile çevrilemez. Düşüncedir, ışıktır, musikidir. Kur’an’ı çevirmeye kalkmak, insan idraki ile beraber gelişen ve gelişecek ezeli hakikatleri dondurmak, her çağa ve bütün insanlığa hitap eden Kelamullah’ı, bir çağın bir insanın kısır ve zavallı idraki ile sınırlanmaktadır. Kaldı ki Kur’an’ın yalnız zahiri manasını anlamak için büyük cehidlere, çetin hazırlıklara ihtiyaç vardır. İmam Cafer Sadık2, “Allah’ın kitabında dört şey var” diyor, “ ibarat, işarat, letaif, hakaik”. İbarat3, yani kelime manası avam içindir. İşarat4, havas için. Letaif5, yani batıni mana, evliya (Allah dostları) için. Hakaik6, peygamber için. 

Bununla beraber Britannica Ansiklopedisi’ne7 inanırsak, 9. Yüzyılda Süryaniceye8 çevrilmiş Kur’an  12. yüzyılda (1143) Latinceye9. Basılması için 1543 yılını beklemek gerekmiş. Arkasından da İtalyancaya (1547), Almancaya (1616) ve Hollandacaya (1641) aktarılmış. 1647’de Fransa’nın Mısır konsolosu André  Du Ryer10 Arapçadan Fransızcaya çevirmiş Kur’an’ı. Baştan sona yanlışlarla dolu bir tercüme. Alexsandra Ross11, Ryer’in tercümesini İngilizceye aktarmış. Ross ne Arapça,  biliyor ne Fransızca kusursuz. Kur’an diye sunduğu eserin Kur’an’la ilgisi yok. 

1698’de papaz Maracci12, Kur’an’ı Latince’ye çevrilmiş ve bir reddiye dönerek Padova’da13 bastırmıştır. Bütün hatalarına rağmen, o güne kadar yapılan tercümelerden en az kusurlu olanı bu. Arapçadan İngilizceye en ciddi tercüme George Sale’in14 (1734). Sonra Kasimirski’nin15 Fransızca tercümesi (1840). Defalarca basılan bu tercümenin İslam’ı nasıl yanlış tanıttığı Elmalılı Hamdi Yazır’ın16 sert tenkitlerinden açıkça anlaşılmaktadır. 

Arapça Kur’an’da ilk defa 1537’de Roma’da basılmış ve Kilise tarafından tantana ile yaktırılmıştır. Hinckelmann 1694’te Hamburg’da yayımlanmış Arapça Kur’an’ı ama Avrupa’da en iyi Arapça Kur’an Flügel’inki ( 1834)17. 1887’de Ruslar Molla Osman18 tarafından hazırlanan Kur’an’ı tab etmişler. Tahran’da taş basması olarak 1828’de, İstanbul’da ise fotokopi olarak 1871’de yayımlanmış.

Tekrar edelim. Avrupa’da Kur’an’ın  ilk ciddi tercümesi, Sale’in.  Bu zat hakkında pek az şey biliyoruz.12 Tercümeyi çok beğenen Voltaire19, hazretin yirmi beş yıl Arabistan’da kaldığını, Arapçayı’ da, İslâmiyet’i de mahallinde öğrendiği­ni iddia eder. Zehi gaflete!20 Sale, Londralı bir avukattır. Arap- çayı Londra’da öğrenmiştir. Voltaire gibi bir allamenin hü­kümlerinde bu kadar laubali oluşu, Batı’yı tanıyanlar için çok şaşırtıcı değildir.

Sale ayrıca, Bayle’in21 ünlü Kamus’unu İngilizceye çeviren­ler arasındadır. Ve bir Dünya Tarihi’nin bazı maddelerini ka­leme almıştır. Kur’an’a yazdığı Giriş 132 sayfa. 

Sale ne kadar tarafsız? Birçok Hıristiyanlar Sale’i, İslâmi­yet ile Hıristiyanlığı aynı kefeye koymakla suçlamışlar. Hat­ta gizli din taşıdığını iddia edenler de çıkmış. Bütün bunlar mutaassıp Avrupa’nın hezeyanları. Kur’an mütercimi, “Giriş” de, Katolik kilisesinin22 İslâmları Hıristiyanlaştırmak için çok yanlış bir yol tuttuğunu vurguladıktan sonra, Kur’an’ı ancak Protestanlar23 cerh edebilir24 hükmüne varır. Ona göre, izlenecek yol, piskopos Kiddler’in Yahudiler için uyguladığı yöntemdir, yani önce cebir kullanılmayacak, sonra da akl-ı selime aykırı telkinlerde bulunulmayacaktır. “Muhammediler sandığınız kadar budala değildirler. Onları puta tapma, ekmek ve şarabın Hazret-i İsa'nın eti ve kanına dönüşeceği gibi inançlarla kandıramazsınız. Onlara kaba davranmak da yanlış. Terbiyeli olmak ve delilleri iyi seçmek zorundayız. Konuşurken Muhammed’in iyi tarafları olduğunu da belirtmeliyiz. Evet, Muhammed insanlığa sahte bir din kabul ettirmek suretiyle büyük suç işlemiş ama kendine göre faziletleri de var. Bir defa yakışıklı, sonra ince bir zekâsı, kibar davranışları olduğu da gerçek. Fakirlere karşı cömert, düşmanlarına karşı alicenap.” 

Zavallı Sale’in bu kadarcık bir nezaketi (!) çağdaşlarınca büyük bir suç sayılmış. Bununla beraber, gerek tercüme, gerekse “Giriş”, Avrupa’nın aydın çevrelerince iyi karşılan­mış. Eser 18. asır filozofları için tek kılavuz kitap. 

“Giriş”, şu bölümlere ayrılmış. Birinci bölüm: Muhammed’den önce ya da kendi deyimleriyle, Cahiliye Döne­minde Arapların tarihi, dini, eğitimi ve âdetleri, ikinci bö­lüm: Muhammed’in zuhuru sırasında Hıristiyan devletle­rin, bilhassa Doğu Kiliselerinin ve Yahudiliğin durumu. Muhammed’in dinini yerleştirmek için başvurduğu yön­temler ve karşılaştığı şartlar. Üçüncü bölüm: Kur’an hak­kında. Hususiyetleri, nasıl yazıldığı ve nasıl yayıldığı. Dör­düncü bölüm: Kur’an’ın  kaderi ve dinî vazifeleri ele alan olumlu hükümleri. Beşinci bölüm: Kur’an’da yer alan bazı yasaklar. Altıncı bölüm: Kur’an’ın şahıslarla ilgili bazı hü­kümleri. Yedinci bölüm: Kur’an’a göre mukaddes aylar ve cumanın ibadete tahsis edilmesi. Sekizinci bölüm: Başlıca mezhepler. 

Hülasa, 19. asra kadar Avrupa’nın İslâmiyet hakkındaki bilgisi, Sale’in yazdıklarından ibaret. 18. asır Fransız filo­zoflarının görüşlerine yön veren, bu “Giriş” ve bu tercüme. 

Çağımız Avrupa’sının İslâmiyet karşısındaki davranışı da daha emin kaynaklara dayanmaz. Geçen asrın sonlarında Avrupa’nın bazı insaflı yazarları, İslâmiyet’i Hıristiyanlıkta bir çeşit reform olarak göstermeye çalıştılar. Mesela Draper25. 20. asrın tarafsız bilginleri için Kur’an, insanlığın kutsal kitaplarından biridir, Veda’lar26, Upanişat’lar27, Avesta28, Tevrat, Homer’in Şiirleri29 vb. gibi.

 

 



1 Kırk Ambar Cilt 2, İletişim  Yayınları, İstanbul 2006, s.197

2 İmam Cafer Sadık: (699-765) Tabiin devrinin büyüklerindendir ve Silsile-i Naksibendiyye-i Aliyye’nin dördüncü halkasıdır.

3 İbarat: İbareler

4 İşarat: İşaretler, alametler, belirtiler.

5 Letaif: Latiflikler.

6 Hakaik: Hakikatler, gerçekler.

7 Britannica Ansiklopedisi: İngilizce genel kültür ansiklopedisi. İlk baskısı 1768'de İskoçya'nın Edinburgh şehrinde basılmıştır. 100 sürekli editör ve 4400 katılımcı yazar tarafından hazırlamıştır. Yaygın kabule göre dünyanın en gelişmiş akademik ansiklopedisidir.

8 Süryanice: Bir Aramî dili. Eski dillerden Akadca, Asurca ve Babilce'yle, çağdaş dillerden de Arapça'yla akrabadır.

9 Latince: Hint-Avrupa dil ailesine üye antik bir dildir.[1] Eski Roma İmparatorluğunun resmî dili olan Latince, tarih boyunca bilim ve yönetim dili olarak kullanılmıştır.

10 André Du Ryer: (1580- 1660 ) 17. Asır Avrupası için önemli bir oryantalist ve diplomat. Mısır‟ın İskenderiye kentindeki Fransız konsolosluğunda diplomat olarak çalışmıştır. Kur’an-ı Kerim’in yanısıra Sadi’nin Gülistan’ını Fransızcaya çevirmiş ve 1630 yılında bir Türkçe Dilbilgisi Grameri (Grammaire Turque ) yazmıştır.

11 Alexander Ross (1590–1654) İskoçyalı yazar ve polemikçi. Kur’an-ı Kerim’i İngilizceye ilk tercüme eden yazardır. Arapça bilmediği İngilizce kaynaklarla da doğrulanmaktadır. Tercümeyi Fransızcadan yapmıştır.   

12 Louis Marracci: (1612-1700) İtalyan asıllı Katolik bir papazı. İsmi bazı kaynaklarda Ludovico Marracci olarak da geçer. Arapçayı bir Türk’ten öğrenerek  Roma’daki Sapienza Üniversitesi’nde yıllarca Arapça hocalığı yapmıştır.

13 Padova: İtalya'nın kuzeydogu kesiminde, Veneto Bölgesinde  bir il merkezi.

14 George Sale: (1697-1736). Hıristiyan teolog, İngiliz müsteşrik. Hayatının 25 yılını Arabistan’da geçirmiş ve bu süre zarfında Arap dili ve kültürünü öğrenme imkanı bulmuştur. The King School(Kraliyet Okulu)’da kozmogoni ve Arap dili dersleri vermiştir. Hazırladığı Kur‟ân tercümesi ise başta Voltaire (1694-1778) olmak üzere pek çok kişinin beğenisini kazanmıştır. Sale, Hristiyan bir din bilgini olmasına rağmen İslâm’a karşı insaflı ve saygılı davranmış, Hz. Muhammed’in peygamberliğini inkâr etmemiştir.

15 Albert de Biberstein Kasimirski: (1808-1887) Macar kökenli Fransız müsteşriktir. Kur’ân’ı Fransızcaya tercüme eden ikinci kişidir. Onun tercümesinin ilk baskısı 1840, ikinci baskısı 1841, üçüncü baskısı da 1851yılında Paris‟ta yayımlanmıştır.

16 Elmalılı Hamdi Yazır: (1878-1942) Türkçe Kur'an tefsirlerinden birini telif etmiş din adamı, tercüman ve hattat.

17 Gustav Leberecht Flügel: (1802-1870). Alman şarkiyatçı.

18 Molla Osman: (1570-1719) Molla Osman veya Derviş Osman Efendi diye bilinir ve Erzurumlu İbrahim Hakkı hazretlerinin babasıdır.

19 François  Marie Arouet Voltaire: (1694-1778) Fransız fikir adamı ve yazar.

20 Zehi Gaflet: Ne iyi gaflet anlamına gelip, bir gaflet durumunun bazen iyi bir neticeye delalet etmesi, bir hayra yol açması durumunda kullanılır.

21 Pierre Bayle: (1647-1706) Fransız filozofu. Temel eseri "Tarihsel ve Eleştirel Sözlük"tür.

22 Katolik Kilisesi: Katolik Kilisesi veya Roma Katolik Kilisesi, ruhani başkanı Roma Başpiskoposu (Papa) olan, en fazla cemaate sahip Hıristiyan mezhebi.

23 Protestanlık: Hıristiyanlığın en büyük üç ana mezhebinden biridir. 16. yüzyılda Martin Luther ve Jean Calvin'in öncülüğünde Katolik Kilisesine ve Papa'nın otoritesine karşı girişilen Reform hareketinin sonucunda 1529 yılında doğmuştur.

24 Cerh etmek: Yıpratmak, yaralamak.

25 John William Draper (1811-1882) ABD'li bilim adamı, filozof.

26 Vedalar: Veda kelimesi bilgi anlamına gelmektedir.Vedalar kutsal bilgi kitaplarıdır.Hint Aryaları’nın en eski eserleri olup çoğunluklar ilahilerden oluşur. Dört tane Veda kitabı vardır. Bunlar Rigveda,Yacurveda,Samaveda ve Atharvaveda’dır.

27 Upanişadlar:  "yanıbaşına oturmak" manasına gelir. Hinduizm'in felsef ve din muhtevalı kutsal kitaplarıdır. Upanişatlar, geçmişte Hindu rişilerinin ("peygamberlerin") öğrencilerine öğrettiği gizli bilgiler mahiyetindedir. Vedalar'ın sonu ve tamamlayıcısı olarak kabul edilir. 200'ün üzerinde Upanişad vardır.

28 Avesta: Eski İran inancı olan Zerdüştçülükün kutsal kitabıdır. Bu inancın kurucusu Zerdüşt, Gatalar denen dörtlükler yazmış, bu dörtlükler Avesta´da toplanmıştır.

29 Homeros: Antik Çağ'da yaşamış İyonyalı şairi. İlyada ve Odysseia destanlarının derleyicisi olduğu kabul edilir.


Yazar: Harun ŞAHİN
11-10-14
E mail:
Yazar Hakkında Bilgi ve Diğer Yazıları
 
 
Yorumlar: 0
Bu yazı için henüz yorum yapılmamıştır.
Cemil Meriç'ten Seçmeler (Kur'an Tercümeleri)
Online Kişi: 17
Bu Gün: 465 || Bu Ay: 9.688 || Toplam Ziyaretçi: 2.201.433 || Toplam Tıklanma: 51.944.362